Descubrindo o patrimonio: Igrexa de Santa Eufemia de Vilarmosteiro
A Igrexa de Santa Eufemia atópase ao sur do núcleo de poboación de Vilarmosteiro, no Concello do Páramo. Ao seu redor distribúese o típico adro-cemiterio limitado por un muro de granito e ao que se accede a través dunha reixa coroada por unha cruz de pedra.
A igrexa, moi reformada, conserva da súa estrutura románica orixinal a planta e, en parte, a ábsida; pero reconstruíuse a fachada actual e reedificáronse os muros da nave. O templo primitivo enmárcase dentro dun románico rural tardío, arredor do ano 1200 ou principios do século XIV.
A planta ten a disposición tradicional de nave única e cabeceira rectangular, sendo esta máis reducida en altura, lonxitude e anchura. Isto xera un xogo de volumes que se traduce no exterior mediante un graduamento dos mesmos. O material utilizado nos muros é o granito, cortado en perpiaños regulares dispostos en ringleiras horizontais.
A pesar das reformas sufridas polos muros norte e sur da nave, aínda conservan algúns vestixios do seu pasado románico. Así, no muro sur pódese distinguir o arco apuntado que formaría parte da primitiva porta lateral, mentres que no norte pódense diferenciar, na parte inferior, algúns dos perpiaños que formaban parte da primeira edificación. A ábsida, rectangular, é de construción sinxela e engadíuselle unha sancristía no muro setentrional.
No lado oposto abriuse unha fiestra cuadrangular tras a instalación do retablo maior para dar luz á capela. No muro oriental pódense distinguir as marcas da tradicional saetera que resgaba o centro da parede, aínda que segue tapiada. O muro sur da ábsida está rematado por unha cornixa de perfil rectangular que repousa sobre dez cans de granito, todos eles lisos e pouco salientes do muro.
O acceso á ábsida realízase a través dun arco triunfal de medio punto e en aresta viva que é froito dunha reconstrución. A capela, dividida en dous tramos, cóbrese cunha bóveda de canón apuntado que se apoia nunha imposta lisa que percorre os muros laterais e nun arco faixón da mesma directriz. Este descansa en columnas acaroadas a través de capiteis decorados con motivos vexetais de tendencia xeométrica. Os fustes, monolíticos, levántanse sobre sinxelos baseamentos montados en plintos lisos.
A parroquia de Vilarmosteiro
A parroquia de Vilarmosteiro atópase no Concello do Páramo, e é unha parroquia rural que conserva un paisaxe típica galega, caracterizada por outeiros, praderías e pequenos bosques. O seu entorno é tranquilo e representa ben a vida rural da zona. Como noutros lugares de Galicia, a súa economía tradicionalmente estivo baseada na agricultura e na gandaría, aínda que tamén ten unha rica tradición cultural e relixiosa.
A Igrexa de Santa María de Vilarmosteiro é o principal edificio relixioso da parroquia, sendo o centro das celebracións litúrxicas e das festas. As celebracións en honra a Santa María ou a outros santos locais son momentos clave da vida social, onde se realizan procesións, bailes e eventos festivos. Tamén é común a celebración da festa de San Xoán e outras festas populares.
Vilarmosteiro está rodeada por un paisaxe montañoso típico da Galicia interior, con camiños rurais e espazos naturais ideais para o sendeirismo e para gozar da tranquilidade do entorno. A pesar de ser unha zona rural, a parroquia ten vistas moi fermosas cara os arredores.
Ao ser unha parroquia rural, a arquitectura das vivendas en Vilarmosteiro é tradicional, con casas de pedra, tellados a dúas augas e patios onde se conservan animais e cultivos. Moitas das casas seguen o estilo arquitectónico típico da zona rural galega.